Κυριακή 25 Μαρτίου 2007

Πλανήτες (ΓΗ, Άρης, Αφροδίτη) και ατμόσφαιρα

Ο πλανήτης μας, η ΓΗ, δεν είναι ο μόνος που διαθέτει ατμόσφαιρα. Οι περισσότεροι πλανήτες στο ηλιακό μας σύστημα διαθέτουν την δική τους. Όμως πόσο διαφορετική είναι από την δική μας!



Η ΓΗ μας, κοιτώντας την κανείς από το διάστημα, εντυπωσιάζει με την ομορφιά της. Το γαλάζιο χρώμα κυριαρχεί και μας υπενθυμίζει πως ο πλανήτης αυτός δημιουργεί και συντηρεί την ΖΩΗ εδώ και περισσότερο από 4.000.000.000 χρόνια!

Αντίθετα η γειτόνισσά μας, η Αφροδίτη, μόνο την ελληνίδα θεά της ομορφιάς δεν θυμίζει. Με θερμοκρασία εδάφους στους 4640 C (!), ατμοσφαιρική πίεση 92 γήινων ατμοσφαιρών (bar) και ατμοσφαιρικά αέρια όπως διοξείδιο του άνθρακα (CO2) και διοξείδιο του θείου (SO2), το μόνο που θα μπορούσε να φιλοξενεί είναι καυτά βράχια και χώμα όπως άλλωστε αποδεικνύει η επόμενη φωτογραφία από το Venera14.

Aλλά και ο άλλος γείτονά μας, ο Άρης, δεν πάει πίσω. Πάντοτε προξενούσε το ενδιαφέρον των επιστημόνων, μια και κάποια σενάρια τον θέλουν να είχε κάποτε πυκνότερη ατμόσφαιρα και νερό.

Έχει ειπωθεί πως οι σχηματισμοί εδάφους στον Άρη, παραπέμπουν σε εποχές όπου ποτάμια και θάλασσες κυλούσαν στην επιφάνειά του. Τον προηγούμενο αιώνα πολλοί πίστευαν πως μπορεί να φιλοξενούσε ακόμη και ζωή! Μάλιστα είναι ακόμη πολύ φρέσκες στην μνήμη όλες αυτές οι απίθανες ιστορίες που είχαν γραφεί για Αρειανούς κα.

Όμως ο Άρης έχει χάσει εκτός από την αρχική του ατμόσφαιρα (κυρίως H2 και He), όπως επίσης η ΓΗ, και την δευτερογενή η οποία δημιουργήθηκε με την σταδιακή απελευθέρωση αερίων από το εσωτερικό του εδώ και περισσότερο από 4.000.000.000 χρόνια.

Εκείνη την πολύ μακρινή εποχή (2.800.000.000 με 3.500.000.000 έτη απο σήμερα), πιθανόν να έρεε πράγματι επιφανειακό νερό σε έναν πιο ζεστό Άρη από τον σημερινό. Όμως ο πλανήτης έχασε την μεγαλύτερη ποσότητα του νερού του, το οποίο καθώς εξατμιζόταν σιγά-σιγά από το έδαφος, χανόταν στο διάστημα, αντί να επιστρέφει μέσω της βροχής πίσω στο έδαφος αυτό. Η διαφυγή αυτή εκτιμάτε πως είχε δύο βασικά αίτια:


  1. Την απώλεια της μαγνητόσφαιρας εδώ και περίπου 4.000.000.000. Ο Άρης, όπως έχει διαπιστωθεί από μαγνητισμένα βράχια που έχουν βρεθεί και χρονολογηθεί, διέθετε και αυτός μαγνητόσφαιρα στο ξεκίνημα της ζωής του. Όσο ήταν αρκετά ζεστός ο πυρήνας του ώστε να αποτελείται από υγρό σίδηρο (Fe) και νικέλιο (Ni), η μαγνητόσφαιρα λειτουργούσε και προστάτευε την ατμόσφαιρά του από τον ηλιακό άνεμο (ιονισμένα ηλεκτρόνια και άτομα κυρίως H2 & Ηe) και τις φοβερές εκλάμψεις του ήλιου. Όταν όμως ο πυρήνας του ψύχθηκε τόσο ώστε ο υγρός σίδηρος να στερεοποιηθεί, έπαψε τότε να λειτουργεί το δυναμό της μαγνητόσφαιρας. Αυτό είχε σαν αποτελέσμα οι υδρατμοί στην ατμόσφαιρα (H2O) να διασπώνται από τα ενεργητικά ιόντα σε αέριο H2 και Ο2

  2. Στην συνέχεια το ελαφρύ αέριο H2 διέφυγε στο διάστημα εξαιτίας της χαμηλής ταχύτητας διαφυγής στον Άρη. H βαρυτική έλξη στον Άρη, η οποία είναι η μισή από την γήινη, δεν είναι αρκετή για να κρατήσει το H2 πάνω στον πλανήτη. Το Ο2 οξείδωσε τα περισσότερα υλικά του εδάφους, ενώ το H2 και άλλα ελαφριά αέρια διέφυγαν αφήνοντας πίσω βασικά κυρίως το CO2
Επομένως εδώ και μερικά δισεκατομμύρια χρόνια ο Άρης παραμένει τόσο αφιλόξενος για ΖΩΗ όσο και η Αφροδίτη!

Ο Άρης, με μέση θερμοκρασία εδάφους στους -630 C (-890 έως -310), ατμοσφαιρική πίεση μόλις τα 6/1000 της γήινης και ατμοσφαιρικά αέρια όπως διοξείδιο του άνθρακα (CO2) και άζωτο (Ν2) το μόνο που μπορεί να φιλοξενεί σήμερα είναι πέτρες και χώμα, όπως δείχνει η επόμενη φωτογραφία.



Τα αναφέρουμε αυτά με κάποια σχετικά λεπτομέρεια, διότι η παραπληροφόρηση και σε αυτό το θέμα είναι απίστευτη! Θα γράψουμε πάλι γι αυτό όταν αναφερθούμε αργότερα στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Εάν ο Άρης ήταν άτυχος εξαιτίας της μικρής του μάζας (μικρή ταχύτητα διαφυγής) και της μεγάλης απόστασής του από τον Ήλιο (λιγότερο από την μισή προσπίπτουσα θερμότητα), ο δικός μας πλανήτης, η ΓΗ μας, φαίνεται πως στάθηκε πολύ τυχερή.

Το αποτέλεσμα ήταν ο δικός μας πλανήτης, να αναπτύξει έναν ασύλληπτο πλούτο ΖΩΗΣ που αγωνίζεται να διατηρήσει μέχρι σήμερα. Για να φρεσκάρουμε λιγάκι την μνήμη μας για τον μαγευτικό πλανήτη που μας δημιούργησε και μας συντηρεί, είναι απαραίτητες μερικές φωτογραφίες:


Μεσόγειος & Γιβραλτάρ


Ευρώπη, Φως και Σκοτάδι

Πανέμορφη εικόνα με το απέραντο γαλάζιο, την χιονισμένη Γροιλανδία στο βάθος και τον ήλιο να φαίνεται που υποχωρεί. Οι αχτίδες του ήλιου καθώς απομακρύνονται από την Ευρώπη και την Αφρική, αφήνουν την θέση τους στην νύχτα … όχι για πολύ όμως.


Τι να περιγράψει κανείς τώρα με λόγια … Ας μην ασχημύνουμε την εικόνα με περιγραφές!



Δύο ψαράκια ή ένα ζευγαράκι ψαράκια που μόλις βγήκε από το σπίτι του;


Πρέπει να σκύψεις για να δεις την ομορφιά (σοφό σχόλιο από τον O-KAIROS, φωτογραφία από το blog του)


… ΖΩΗ που γεννιέται και πεθαίνει, που αγωνίζεται να επιβιώσει, ζωή που ανανεώνεται, που εξελίσσεται συνεχώς! Γιατί δείξαμε όλες αυτές τις φωτογραφίες;



Μα για να θυμηθούμε πως η ΓΗ ποιεί την ΖΩΗ! Αυτή είναι η ιδιαιτερότητά της, αυτή θα λέγαμε είναι η ειδικότητά της. Η ζωοποιός ΓΗ είναι πολύ διαφορετική από τους υπόλοιπους πλανήτες και μάλιστα διαφέρει όπως θα δούμε στην συνέχεια σε πάρα πολλά σημεία.



Η ίδια η ΖΩΗ από την στιγμή που δημιουργήθηκε έκανε την διαφορά!

Τι είναι αυτό που έκανε τελικά την ΓΗ “φιλική” για την εμφάνιση ΖΩΗΣ; Θα λέγαμε πως είναι χονδρικά τα ακόλουθα στοιχεία:

α. η μέτρια απόσταση από τον ήλιο σε σχέση με την φωτεινότητά του (ούτε πολύ κοντά ούτε πολύ μακριά),
β. το μαγνητικό πεδίο
γ. το φαινόμενο του θερμοκηπίου
δ. η εμφάνιση των πρώτων μορφών ΖΩΗΣ σχετικά νωρίς (πριν περίπου 3.900.000.000 χρόνια) &
ε. στην συνέχεια η ίδια η βιόσφαιρα!

Είδαμε πρωτύτερα πως η έλλειψη μαγνητόσφαιρας σε συνδυασμό με την μικρή ταχύτητα διαφυγής στέρησε από τον Άρη, μια παχιά ατμόσφαιρα, ένα δηλαδή από τα σημαντικότερα στοιχεία για την δημιουργία ΖΩΗΣ. Αντίθετα η γήινη μαγνητόσφαιρα προστατεύει την βιόσφαιρα του πλανήτη μας, όπως οι ηλεκτρομαγνητικές ασπίδες των διαστημοπλοίων της τηλεοπτικής σειράς Star Trek. Και πόσo φτωχές είναι οι τηλεοπτικές ασπίδες συγκριτικά με την γήινη μαγνητόσφαιρα ...


Το αποτέλεσμα της πρόσκρουσης του θανάσιμου ιονισμένου ηλιακού ανέμου στην γήινη ατμόσφαιρα, φαίνεται παραπλανητικά όμορφο σε φωτογραφίες όπως αυτή που ακολουθεί.


Ούτε η Αφροδίτη διαθέτει μαγνητόσφαιρα. Στην δική της περίπτωση όμως οι λόγοι για την έλλειψη είναι διαφορετικοί. Η Αφροδίτη δεν απέκτησε ποτέ μαγνητόσφαιρα διότι αν και διαθέτει υγρό σίδερο και νικέλιο στον πυρήνα της, η ταχύτητα περιστροφής γύρω από τον εαυτό της είναι πολύ μικρή, 243 ολόκληρες ημέρες! Από την άλλη μεριά η Αφροδίτη βρισκόμενη κοντύτερα στον ήλιο δέχεται περισσότερη θερμική ακτινοβολία.

Για όλους αυτούς τους λόγους οι δύο γειτονικοί πλανήτες έχουν πολύ διαφορετικές ατμόσφαιρες. Ας δούμε λοιπόν συνοπτικά τις ατμόσφαιρές τους:




Όπως διαπιστώνει κανείς αμέσως, η ΓΗ έχει εντελώς διαφορετική σύνθεση αερίων ατμόσφαιρας από τους άλλους δύο πλανήτες! Ενώ και οι δύο αποτελούνται σχεδόν εξολοκλήρου από CO2, ένα ισχυρό αέριο θερμοκηπίου, η γήινη ατμόσφαιρα αποτελείται κυρίως από άζωτο (N2) και οξυγόνο (O2).

Αλλά και η γήινη ατμόσφαιρα, διαθέτει απο αυτό το αέριο του θερμοκηπίου. Μάλιστα το φαινόμενο του θερμοκηπίου βοήθησε στην εξέλιξη της ζωής στην ΓΗ, διατηρώντας την επιφανειακή θερμοκρασία σε υψηλότερα από τα κανονικά επίπεδα. Μα καλά, θα αναρωτηθεί κάποιος, γιατί αναφέρουμε πως το φαινόμενο του θερμοκηπίου βοήθησε στην δημιουργία ΖΩΗΣ πάνω στην ΓΗ; Δεν ακούμε συνεχώς από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης για το πρόβλημα του Φαινομένου του Θερμοκηπίου; Σε αυτό το φαινόμενο δεν οφείλονται όλες οι κλιματικές αλλαγές των τελευταίων ετών που επιδεινώνονται με ραγδαίους ρυθμούς;

Όπως σε όλα τα πράγματα έχουμε το “καλό” Φαινόμενο του Θερμοκηπίου και το “κακό”. To “καλό” θερμοκήπιο, ή καλύτερα το Φυσικό Θερμοκήπιο έδωσε στην ΓΗ την δυνατότητα να αναπτύξει γρήγορα ΖΩΗ και στην συνέχεια η ίδια η ΖΩΗ εκμεταλλευόμενη το Φυσικό Θερμοκήπιο κατάφερε να ανταπεξέλθει σε όλες τις Φυσικές Μεταβολές που έχει υποστεί αυτός ο πλανήτης. Όταν μιλάμε σήμερα για το “κακό” φαινόμενο του θερμοκηπίου, βασικά αναφερόμαστε σε εκείνο το ΑΦΥΣΙΚΟ θερμοκήπιο που έχει δημιουργηθεί εξαιτίας της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής.

Έτσι από εδώ και στο εξής για να διακρίνουμε τα διάφορα φαινόμενα μεταξύ τους θα αναφερόμαστε στα:

  1. Φυσικό Θερμοκήπιο: Το φυσικό φαινόμενο του θερμοκηπίου πάνω στην ΓΗ χωρίς σημαντικές, δηλαδή ανιχνεύσιμες, ανθρωπογενείς αλλαγές.

  2. Ανθρωπογενές Θερμοκήπιο: Είναι το θερμοκήπιο το οποίο έχει μεταβληθεί – αποκλίνει από το φυσικό εξαιτίας της ανθρωπογενούς παρέμβασης.

  3. Ανεξέλεγκτο Θερμοκήπιο: Είναι το παράδειγμα του θερμοκηπίου της Αφροδίτης, ενός ανεξέλεγκτου μηχανισμού θετικής ανάδρασης θερμοκρασίας και αερίων του θερμοκηπίου.
Ας δούμε λοιπόν στην συνέχεια τι είναι αυτό το εξαιρετικά σημαντικό φαινόμενο του θερμοκηπίου και πως λειτουργεί. Πριν μιλήσουμε όμως για το γήινο Φυσικό Θερμοκήπιο θα πρέπει πρώτα να γνωρίσουμε λίγο καλύτερα την γήινη Βιόσφαιρα μια και η γήινη ατμόσφαιρα αποτελεί κομμάτι της.

20 σχόλια:

Anilikos είπε...

Άριστα 10!
Πολύ όμορφη παρουσίαση πράγματι.

ΦΑΝΤΙ είπε...

Ευχαριστώ πολύ και καλώς ήρθες!

Πως με ξετρύπωσες; Θέλω να πω δεν είχες αφήσει σχόλιο ποτέ στα άλλα δύο blogs μου.

Katerina ante portas είπε...

Kαλημέρα Μirage, καλή συνέχεια στο πολύ ενδιφέρον θέμα του νέου σου blog. Τι ωραία και ελπιδοφόρα η εικόνα της Γης και η περιγραφή σου..

ange-ta είπε...

Καλησπέρα Mirage,
Πολύ ωραία εισαγωγή.
Πράγματι το φαινόμενο του θερμοκηπίου έχει πολλές θετικές αναδράσεις και δυστυχώς ελάχιστες αρνητικές, ώστε να επαναφέρει μία ισοροπία έστω και σε ένα άλλο θερμοκρασικό επίπεδο.
Ο Ισαακ Ασίμωφ έχει γράψει ένα καταπληκτικό βιβλίο με το τίτλο "καταστροφές" Το φαινόμενο του θερμοκηπίου το παρουσιάζει σαν εκείνη τη καταστροφή, που η ανθρώπότητα θα εξαφανιστεί πρίν τη λήξης του χρόνου βιοσημότητας της βιόσφαιρας.
Περιμένω το επόμενο πόστ σου.

ΦΑΝΤΙ είπε...

Για σου KATERINA και ευχαριστώ για τα τα καλά σου λόγια. Επειδή είναι τόσο όμορφη η ΓΗ που ΔΕΙΝΕΙ ΖΩΗ γι αυτό βρίσκω κουράγιο και γράφω.

Θα προσπαθήσω και τα επόμενα άρθρα να είναι ενημερωτικά χωρίς να κουράζουν υπερβολικά. Ελπίζω να τα καταφέρω.

Συνέχισε τις επισκέψεις, ο ρυθμός θα είναι αργός αλλά αυτό είναι αναπόφευκτο με τον εμονή που έχω στην ποιότητα ... Και πάλι αισθάνομαι πως δεν έχω δουλέψει αυτό το άρθρο αρκετά ...

Το μόνο κακό που διαπιστώνω είναι πως απο την φύση τους αυτά τα άρθρα δεν προωθούν τον διάλογο, αν και πιθανόν να δημιουργούν απορίες ή παρατηρήσεις (εκ μέρους περισσότερο ειδικών απο εμένα).

ΦΑΝΤΙ είπε...

Καλησπέρα Ange-ta, να σαι καλά που με διαβάζεις και με στηρίζεις. Απο μόνο του το γράψιμο είναι πολύ ενδιαφέρον αλλά είναι αλλιώς να ξέρεις ότι γίνεσαι χρήσιμος και σε άλλους ανθρώπους.

Το θέμα είναι πολύ σημαντικό, σκοπεύω να γράψω για όλα, για την βιόσφαιρα, για το φαινόμενο του θερμοκηπίου, τις κλιματικές αλλαγές στο παρελθόν, τα χημικά στοιχεία, τον κύκλο του νερού, του άνθρακα, κλπ, κλπ.

Διέδωσέ το σε φίλους και γνωστούς! Δεν αντέχω τον ρεαλιστικό αλλά απόλυτο πεσιμισμό σου ... κάτι πρέπει να γίνει με αυτό ... και αφού έχες διαβάσει το Γιατί να Φιλοσοφήσουμε;. Εκεί δεν έγραψα

"Διότι ελπίζουμε στο ανέλπιστο;"

Και εννοείται πως το ανέλπιστο ΔΕΝ είναι ακατόρθωτο!

Γι αυτό σου λέω, διέδωσέ το αυτό το blog μπας και αφυπνιστούν περισσότεροι...!

ange-ta είπε...

Διότι ελπίζουμε στο ανέλπιστο,
ναι, έτσι είναι, ελπίζουμε το ανέλπιστο!
Το φροντίζω Μιραζε μου, όσο μπορώ!

Ανώνυμος είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
Ανώνυμος είπε...

Πραματικά μια πολύ ωραία προσπάθεια, σαφής και περιεκτική. Μου έδωσες αφορμή να ψάξω και να διαβάσω περαιτέρω αρκετά πράγματα.
Ελπίζω να τη συνεχίσεις σύντομα!

ΦΑΝΤΙ είπε...

Ευχαριστώ IDV και χαίρομαι που σε προβλημάτισα θετικά. Έπεται συνέχεια, μετά τις γιορτές.

Γουφ είπε...

Τι ωραίο άρθρο ήταν αυτό mirage!
Υπέροχο πραγματικά.

cortlinux είπε...

πολύ όμορφο κείμενο. έχω καιρό να διαβάσω τόσο καλογραμμένο επιστημονικού τύπου άρθρο;

ange-ta είπε...

Κατά βάση δεν είμαι προληπτικός,
αλλά εάν σήμερα είχαμε Παρασκευή και 13, θα ήταν καλλίτερα να περάσω καμιά άλλη φορά
~Alexander Sergejewitsch Puschkin~
06.06.1799 (Moskau)
†10.02.1837 (St. Petersburg)

ΦΑΝΤΙ είπε...

ΓΟΥΦ & Cortilinux σας ευχαριστώ!

Angeta όχι μόνο πέρασες αλλά άφησες και το 13ο σχόλιο .... :)

Ανώνυμος είπε...

Τι όμορφη παρουσίαση αυτού του θέματος! Με πόση ψυχή πρέπει να το δούλεψες για να βγει έτσι πανέμορφα! Θα έπρεπε να παρουσιάζεται στο μάθημα της βιολογίας στο λύκειο.. Εύγε!

Γουφ είπε...

mirage περιμένουμε με αγωνία... Δεν βλέπω κάτι καινούριο! Καλή σου μέρα

ΦΑΝΤΙ είπε...

Καλημέρα φίλε ΓΟΥΦ, έχω "λιώσει" στην δουλειά! Πολύ δύσκολη περίοδος ... Και ο Μάϊος έτσι δείχνει να είναι. Θα δούμε, υπομονή. Τι να κάνω, αν μπορούσα να βιωπορούσα απο το γράψιμο ... τότε θα είχαν πάρει φωτιά τα blogs ... ;)

Να ΄σαι καλά.

Ανώνυμος είπε...

Mirage, βλέπω πως μεταφέρεις τις μπλογκικές σου δραστηριότητες προς τα δω...Περιμένουμε νέο κείμενο! :)

Ελπίζω οι υποχρεώσεις να το επιτρέχψουν..

Καλό βράδι!

Notturno είπε...

Αργοπορημένα κάπως... Καλή συνέχεια με το blog. Εξαιρετικό, αλήθεια.

Ανώνυμος είπε...

Συγχαρητήρια για πολύ ενδιαφέρουσα παρουσίαση. Πράγματι η γη που ζούμε είναι ένας ζωντανός οργανισμός που χρίζει της προστασίας του ανθρώπου και όχι της άλογης εκμετάλλευσης.
Οι φωτογραφίες της γης δείχνουν την μηδαμινότητα του ανθρώπου που φιλοξενείται σε αυτόν τον πλανήτη. Ενώ κάνουν εντονότερη την ανάγκη του σκεπτόμενου ανθρώπου να αναλάβει δράσεις για την Πράσινη ενέργεια ώστε να προστατευθεί ο σπιτονοικοκύρη μας......